Balet to rozbudowana forma, łącząca w sobie trzy piękne dziedziny sztuki: muzykę, taniec i teatr. Często fabuła spektaklu opiera się również na wielkich dziełach literackich. Z pomocą tej syntezy widz wybiera się w piękną podróż po krainie fantazji.
Poszczególne balety różnią się od siebie pod wieloma względami. Poruszają inną tematykę, nawiązują do mniej lub bardziej autentycznych lub dramatycznych wydarzeń. Różnice dotyczą nawet takich kwestii jak czas trwania, obsada, czy stylistyka. Czy w bogatym repertuarze baletowym można zatem odnaleźć pozycje, które zainteresują także młodego widza?
Balet – 10 najlepszych spektakli dla dzieci
Oto 10 propozycji, dzięki którym nawet najmniejszy odbiorca pozwoli wciągnąć się w baletową historię pisaną dźwiękiem i ruchem.
1. “Dziadek do orzechów” – balet bożonarodzeniowy
“Dziadek do orzechów” to balet składający się z dwóch aktów. Skomponowany został przez Piotra Czajkowskiego, do libretta Mariusa Petipa napisanego według opowiadania E.T.A. Hoffmanna o tym samym tytule, we francuskiej wersji Alexandre’a Dumasa. Pierwszą choreografię opracował Lew Iwanow według planu twórcy libretta. Premiera miała miejsce 18.12.1982 roku w Petersburgu.
Jest to barwna, świąteczna opowieść, z przepiękną i bardzo przyjemną w odbiorze muzyką. To właśnie z tego dzieła pochodzą słynne i uwielbiane przez dzieci utwory takie jak: “Taniec Wróżki Cukrowej” lub “Walc kwiatów”. Bożonarodzeniowy nastrój tego działa dodaje do niego atmosferę magii i czarów, co dodatkowo pobudza wyobraźnie małego widza i z łatwością przenosi go w krainę fantazji. Jest to niezastąpiony element muzyki świątecznej do słuchania i oglądania z dzieckiem.
2. “Jezioro łabędzie” – klasyka gatunku
To kolejne dzieło Piotra Czajkowskiego, skomponowane przez niego w 1876 roku. Autorami libretta byli W. Biegiczew oraz W. Gelcer. Prapremiera utworu w choreografii W. Reisingera miała miejsce w Teatrze Bolszoj, 4 marca 1877. Co ciekawe, została ona uznana za nieudaną, przez co balet został zapomniany na kilkanaście lat. Pomimo trudnych początków utwór ten jest obecnie jednym z najbardziej popularnych, znanych i cenionych dzieł baletowych na świecie.
Jest to czteroaktowa opowieść o sile miłości, przeciwnościach losu i czarach. Kompozytor od początku do końca maluje dźwiękiem niezwykłą historię. Już pierwsze sceny pokazują, że muzyka jest tu po to, aby budować opowieść, a nie odwrotnie. A jednak pomimo braku nachalności ze strony kompozytora motywy i warstwa dźwiękowa baletu zostają w pamięci widza na długo.
Ze względu na dość “tragiczną” treść, wiele scenach opartych na pantomimie oraz długość utworu, balet ten polecany jest nieco dla starszych dzieci. Warto również zwrócić uwagę na jakość przedstawienia. “Jezioro łabędzie” to klasyka gatunku, która za swoją popularność potrafi zapłacić wysoką cenę. Wiele osób próbuje się z nią zmierzyć i nie zawsze jest to udane przedsięwzięcie, co nieco umniejsza jakości tego dzieła.
3. “Śpiąca królewna” – bajka opowiedziana tańcem i muzyką
Pozostając w kręgu wielkich dzieł Piotra Czajkowskiego docieramy do baletu “Śpiąca królewna”. Jest to kolejny efekt współpracy kompozytora z Mariusem Petipą, który stworzył pierwszą choreografię, a także (wraz z I.Wsiewołożskim) napisał libretto. Jak nietrudno się domyślić, historia oparta jest na słynnej baśni Charlesa Peraulta. Prapremiera baletu miała miejsce 3 stycznia 1890 roku w Sankt Petersburgu.
Dzieło to tym razem zawarte zostało w 3 aktach. Ciekawostką jest, że znajdziemy tam polskie tańce: polonez otwierający spektakl i kończący go mazurek. W twórczości Czajkowskiego pojawiały się one dość często. Sam balet jest niezwykle “bajkowy”, ciepły i składający się z wielu wykwintnych, kolorowych i fantazyjnych scen. Ze względu na nieco mniejszą płynność akcji i niewiele ekscytujących zwrotów akcji poleca się go nieco starszym dzieciom lub młodszym, ale do oglądania w mniejszych kawałkach.
4. “Tales of Beatrix Potter” – balet dla najmłodszych
Balet ten to zbiór krótkich i przyjemnych scenek, które nawiązują do opowiadań angielskiej pisarki Beatrix Potter. Autorem zabawnej, ale nie infantylnej choreografii jest Frederick Ashton, a muzykę do przedstawienia skomponował John Lanchbery. Niektóre elementy układów tanecznych są na tyle przystępne, że można naśladować je razem z dzieckiem. Bohaterowie to zwierzątka oraz słynny Piotruś Królik. Wszystko to sprawia, że balet ten jest idealny dla malutkich dzieci, jako początek ich drogi z tego rodzaju formą sztuki.
5. “Sen nocy letniej” – czary i szczęśliwe zakończenie
Elfy, zabawne spory, miłość, czary i letnie wieczory, a wszystko to w oparciu dzieło Shakespeare’a. Do tego bajkowe kostiumy, magiczna choreografia F. Ashton’a oraz zachwycająca muzyka, którą stworzył mistrz Felix Mendelssohn-Bartholdy. Wszystko to sprawia, że “Sen nocy letniej” to zdecydowanie jedna z topowych pozycji na liście baletów do obejrzenia. Dodatkowym plusem w kontekście oglądanie go z dziećmi jest fakt, że całość została zawarta w zaledwie jednym akcie.
6. “Coppelia” – historia o sile miłości
Twórcą muzyki do baletu “Coppelia, czyli dziewczynka o szklanych oczach” (“Coppélia ou la fille aux yeux d’émail)” jest Leo Delibes, natomiast choreografię stworzył Arthur Saint-Léon . Jest to kolorowe, lekkie i wesołe przedstawienie. Prosta fabuła bez zbędnych zawiłości idealnie nadaje się dla dzieci. Premiera dzieła miała miejsce 25 maja 1870, w Théatre de l’Opera w Paryżu. Główną rolę grała w nim zaledwie 16 letnia Giuseppa Bozzacchi. Balet odniósł duży sukces, który jednak przerwało oblężenie Paryża w wojnie francusko-pruskiej.
7. “Elite Syncopations” – spektakl pełen zabawy
W “Elite Syncopations” trudno doszukiwać się fabuły. Jest to po prostu zbiór tańców do wesołych ragtime’ów Scotta Joplina. Jest to półgodzina mieszanka humoru, kolorów, radości i zabawy. Nie ma tu miejsca na nudę, a jedynie na nieodpartą chęć dołączenia do tancerzy na scenie. Autorem choreografii jest Kenneth MacMillan. Premiera wystawiona była przez The Royal Ballet, 7 października 1974 w The Royal Opera House.
8. “Kopciuszek” – balet dla wymagających
“Kopciuszek” to balet, który ma w zasadzie wszystko: bajkową fabułę, piękne stroje, zachwycającą choreografię Christophera Wheeldona oraz wybitną muzykę samego S. Prokofiewa. Warto jednak zwrócić uwagę, że muzyka Prokofiewa, jako kompozytora XX wieku, jest już dość nowoczesna i posiada więcej modernistycznych zabiegów niż typowa “klasyka”.
To właśnie sprawia, że choć jest ona niezwykle przyjemna i w zupełności skupiona na oddaniu dźwiękiem historii i emocji bohaterów, może nadawać się już dla nieco bardziej osłuchanych i doświadczonych widzów. Jest to jednak niewątpliwe pozycja godna uwagi, po którą warto sięgnąć. Premiera dzieła wraz z pierwotną choreografią Rostisława Zacharowa miała miejsce w 1945 roku w Teatrze Wielkim w Moskwie.
9. “Piotruś i Wilk” – bajka symfoniczna
Kolejnym dziełem S. Prokofiewa jest bajka symfoniczna “Piotruś i Wilk”, którą kompozytor napisał w 1936 roku. Na podstawie tego utworu powstało przedstawienie baletowe wykonywane przez Royal Ballet School. Spektakl wyróżnia się niezwykle oszczędną scenografią. Bardzo pobudza to kreatywność choreografii, ponieważ nawet takie elementy jak łąka, staw lub mur nie są przedstawiane za pomocą przedmiotów, ale tańczone przez wykonawców.
Sam utwór ma charakter niezwykle edukacyjny. Każda postać z bajki jest tutaj zilustrowana przez inny instrument. Według instrukcji kompozytora przed wykonaniem muzyk orkiestrowy wstaje, pokazuje instrument i gra motywy muzyczne związane z danym bohaterem historii. Dzięki temy dziecku łatwiej odnaleźć je w treści fabuły. Spotkanie z “Piotrusiem i Wilkiem” bardzo rozwija kompetencje muzyczne. Choć całość historii kończy się pozytywnie, utwór posiada dość mroczne momenty i specyficzną muzykę, dlatego polecamy go raczej starszym dzieciom.
Co ciekawe, “Piotruś i Wilk” doczekał się również polsko-brytyjskiej ekranizacji. Tę lalkową animację w 2006 roku wyprodukowała wytwórnia filmowa Se-ma-for wraz z brytyjskim studiem BreakThru Films, przy współpracy norweskiego Storm Studios. Reżyserką była Suzie Templeton. W 2007 roku film zdobył statuetkę Oscara w kategorii “Najlepszy Krótkometrażowy Film Animowany”.
10. “Alicja w krainie czarów” – szalony balet dla odważnych
“Alicja w krainie czarów” to fantazyjna produkcja zrealizowana z dużym rozmachem. Jak wiadomo treść pełna jest magii, abstrakcji, nagłych zwrotów akcji. Śledzenie fabuły i odnalezienie się w niej wymaga sporego skupienia. Między innym z tego względu “Alicja w krainie czarów” to balet dla dzieci w wieku szkolnym. W zależności od wrażliwości małego odbiorcy niektóre sceny mogłyby też okazać się zbyt brutalne dla młodszych dzieci.
Ogromnym atutem tego baletu jest fantastyczna muzyka, której autorem jest Joby Talbot, a także wybitna choreografia Christophera Wheeldon’a. Szczególnie ciekawym posunięciem jest użycie w spektaklu wielu różnorodnych stylów tanecznych. Mamy tutaj do czynienia zarówno z tańcem klasycznym, jak i nowoczesnym. W dodatku autor choreografii pokusił się nawet o użycie stepowania czy też parodii tańca baletowego.
Balet, czy może zaciekawić dzieci?
Oglądanie spektaklu baletowego to uczta dla ucha, oka i duszy, dlatego warto zapoznawać z nim dzieci już od najmłodszych lat. Na szczęście bogaty repertuar baletowy pozostawiony dla nas przez wybitnych twórców pozwala wybrać też takie pozycje, które zaciekawią nawet tych małych i zarazem najbardziej wymagających odbiorców.
