Przez wiele wieków świat nauki, polityki oraz innych dziedzin nie był przyjazny dla kobiet. Ich osiągnięcia w tych zakresach nie były traktowane poważnie. Odmawiano im dostępu do edukacji, a tym samym możliwości rozwoju. Takie same przeszkody napotykały kobiety zajmujące się sztuką, w tym również kompozytorki.

Kobiety mogły praktykować sztukę, ale zazwyczaj musiały to robić w domowym zaciszu. Kompozytorki przez lata były krytykowane nawet za same próby skomponowania utworu. Co gorsza, ich skrzydła niejednokrotnie podcinali mężczyźni z branży muzycznej oraz znawcy muzykologii. Niechęć do kobiet kompozytorek wynikała ewidentnie z kwestii uprzedzenia względem płci, o czym na przestrzeni dziejów powstało wiele esejów i prac naukowych.

Na szczęście negatywne nastawienie otoczenia nie złamało uporu i talentu niektórych artystek, dzięki czemu dziś możemy cieszyć się ich twórczością. Oto kilka nazwisk, które pomimo niesprzyjających okoliczności odbiły się głośnym echem w historii muzyki.

Hildegarda z Bingen (XII w.)

Hildegarda von Binden to pochodzącą z Niemiec średniowieczna mniszka zakonu benedyktynek. Była również filozofką, wizjonerką, uzdrowicielką i reformatorką religijną. Wśród jej wielu talentów skrywała się także dusza kompozytorki.

Hildegarda uważała, że natchnienie dla twórcy pochodzi od samego Boga, przez co stworzone dzieło jest jego najczystszym przekazem. W tym duchu skomponowała prawie 80 utworów, z których wiele zachowało się do dziś. Dużą popularność zyskały one pod koniec XX wieku. Najsłynniejszym jej dziełem jest moralitet “Ordo Virtutum”.

Francesca Caccini (1587 – ok. 1640)

Francesca Caccini miała wiele umiejętności: grała na lutni, wspaniale śpiewała, pisała poezję i komponowała. Żyła na przełomie XVI i XVII wieku i była córką znanego renesansowego kompozytora Gulio Cacciniego. Jej dzieło sceniczne “La liberazione di Ruggiero” uważane jest za pierwszą operę autorstwa kobiety kompozytorki.

Louise Farrenc (1804 – 1875)

Louise Farrenc to XIX-wieczna utalentowana flecistka, która wykonywała swoje kompozycje na wspólnych koncertach z mężem – także flecistą. Dzięki temu jej utwory stały się znane wśród szerszej publiczności. Jej determinacja sprawiła, że stała się ona pierwszą kobietą w branży muzycznej, która wywalczyła honorarium za swoją pracę równe wynagrodzeniu mężczyzn!

Fanny Mendelssohn (1805 – 1847)

Nazwisko Mendelssohn na dobre zapisało się w kartach historii muzyki. Dokonał tego głównie brat Fanny Mendelssohn: Felix Mendelssohn-Bartholdy. Mówi się jednak, że niektóre dzieła wydane pod jego nazwiskiem, w rzeczywistości są dziełami jego siostry Fanny, również kompozytorki.

Niestety Fanny Mendelssohn nie mogła zbytnio liczyć na wsparcie brata, który wyznawał raczej popularne w tamtym okresie poglądy względem kobiet. Wypowiadał się on następująco:

Komponowanie i publikowanie dzieł mogłoby jedynie przeszkodzić jej (Fanny) w wykonywaniu obowiązków domowych.

Na szczęście nieprzychylne nastawienie otoczenia nie ostudziło zapału i talentu młodej artystki, która stworzyła ponad 460 kompozycji, z przewagą utworów kameralnych. To ona uznawana jest za twórcę gatunku zwanego “pieśniami bez słów”. Gatunek ten w późniejszym czasie z dużym sukcesem rozwinął i rozbudował jej brat.

Clara Schumann (1819 – 1896)

Clara Schumann to kolejny przykład kompozytorki, która żyła w cieniu sławnego mężczyzny. Była ona żoną wybitnego kompozytora Roberta Schumanna. Nie tylko tworzyła, ale była także świetną pianistką i nauczycielką. Kompozycji uczyła się od swojego ojca, a jej pierwszy koncert fortepianowy powstał, kiedy miała zaledwie 14 lat.

Niestety obowiązki domowe i życie rodzinne nie pozwoliło jej rozwinąć takiej kariery, na jaką zasługiwał jej talent. Ona sama w wieku 30 lat zwątpiła w swoje umiejętności. Jej brak wiary w siebie wynikał m.in. z norm społecznych i braku szacunku dla kobiecego kunsztu kompozytorskiego. Mimo to, po opublikowaniu jej “Trzech Preludiów i Fug” op. 16 uznano powszechnie (choć niestety z niedowierzaniem), że komponuje ona ” jak mężczyzna”.

Amy Beach (1867 – 1944)

Amy Beach jest przykładem pierwszej amerykańskiej kompozytorki, która odniosła sukces i zyskała popularność. Skomponowała bardzo wiele dzieł, co wynikało również z licznych zamówień na utwory. Tworzyła wielkie formy muzyczne, takie jak symfonie lub msze.

Kompozytorka inspirowała się folklorem zarówno amerykańskim, jak i europejskim, a także muzyką celtycką. Korzystała z wielu technik wypracowanych przez kompozytorów na przestrzeni dziejów. Nie bała się chromatyki, a czasami zahaczała nawet o atonalność.

Ethel Smyth

Ethel Smyth była nie tylko brytyjską kompozytorką, ale także sufrażystką. Napisała aż 6 oper oraz dzieła symfoniczne, kameralne i chóralne. Jej “The March of the Women”, który skomponowała w 1911 roku stał się hymnem sufrażystek. Studiowała w konserwatorium w Lipsku. Z powodu swoich działań politycznych została aresztowana i osadzona w więzieniu na dwa miesiące, jednak w 1922 roku otrzymała Order Imperium Brytyjskiego.